Radzymin na kartach historii
Radzymin na kartach historii cz.4
Zapraszamy do lektury czwartej części cyklu: „Radzymin na kartach historii” Cyklicznie zamieszczamy fragmenty historycznych publikacji traktujących o Radzyminie. Dziś porcja kolejnych.
„Jakkolwiek płaskie i niskie jest położenie wszystkich w ogóle gruntów w Powiecie Radzymińskim, w niewielu miejscowościach znajdują się bagna i błota. Największe z tych jest bagno zwane Kobyle pod wsią Słupnem, po stornie południowej miasta Radzymin, na piątej wiorście (przyp. red. 1067 m) bitego gościńca do Warszawy prowadzącego.
Większe błota przy rzece Cienkiej znajdują się, które rozpoczynają się od Barańca i rozciągają aż ku Tłuszczowi, rozległość ich może kilka morgów wynosić (przyp. red. 0,56ha) (…). Bagna zaś i jeziorka są koło Drenszewa, Ignatowa, Marjanowa, Czarnowa, Kuligowa, do ich utworzenia (…) przyczyniła się rzeka Bug obok tych miejsc płynąca.
(…) Co się tyczy osuszania bagien i błot (…) nic. można powiedzieć, jeszcze nie zrobiono.
Przed kilkudziesięciu laty ogromne były lasy w dzisiejszym powiecie Radzymińskim, lecz stopniowo na liczne potrzeby i z różnych przyczyn (…) wyniszczone zostały (…). W kilku gminach po roku 1830 wycięto lasy i zaprowadzono kolonie (…). Nie mało w ten sposób przybyło pola rolnego (…) okolica użyźniona i zaludniona, przyjazna dla zdrowia się stała.
Z powiększaniem się ludności i potrzeby na drzewo stały się większe. (…). Z tego powodu drzewo coraz droższe staje się w powiecie Radzymińskim (…). Przed 30 laty fura jednokonna drewna 3 do 4 złotych kosztowała, obecnie zaś i za ośm złotych nie dostanie.
(…) Lasy tak są już przetrzebione, że z dalszych stron na konieczne potrzeby sprowadzać muszą. Ilość lasu (…) następująca jest (…) w gminie radzymińskiej – 5429 morgów.
Oprócz bitego gościńca trzy mile długiego (przyp. red. ok. 22 km), od 29 przeszło lat już istniejącego pomiędzy Radzyminem a Warszawą (…) wszystkie inne gościńce i boczne drogi są nieosobliwe, nieporządne i pośpiesznej komunikacji zbyt nie ułatwiają. W zimie sanna rzadko ustala się, wiosną roztopy i woda psuje drogi, zrywa groble, w lecie po większej części piaski ciężką i nieznośną czynią drogę, w jesieni wreszcie błota utrudniają pośpiech. Na całej przestrzeni oprócz wyżej wzmiankowanej szosy nie ma nigdzie kamiennej drogi, choć nie brak kamieni w powiecie.
Rozpoczęte są wprawdzie roboty dla utworzenia bitej drogi, która stolicę powiatu ze wschodnią granica połączyć ma, lecz budowa tej drogi postępuje bardzo powoli i wątpić należy czy będzie pewną trwałością odznaczać się. (…)
Największe i najdawniejsze gościńce wzdłuż i wszerz przechodzące są następujące: z Warszawy przez Radzymin, Niegów do Wyszkowa lub na Kamieńczyk, gdzie na promach i łódkach przeprawiano się przez Bug, prowadzi dość szeroka droga w Płockie i Na Litwę. Tym gościńcem niegdyś dwór królewski i znakomite osoby nieraz przejeżdżały (…).
Dawny także gościeniec prowadzi z Warszawy, przez Ząbki, Lipiny, Krzywicę, Lipkę, Tuł, Miąse, Baranice, Sulejów, Jadów i Zawiszyn, wchodzi w powiat Węgrowski (…) do Ciechanowca, gdzie sławne jarmarki odbywają się i na Litwę (…), którym liczne stada spasionych wołów z Litwy i Ukrainy, a gęsi z Podlasia pędzone są do Warszawy.
Mniejszy gościniec prowadzi z Radzymina do Mińska (…).
Większy ruch handlowy widzieć się daje na dość szerokim gościńcu, który Radzymin z Jadowem łączy (…) ten właśnie gościniec zamienić usiłują na drogę bitą. Tym traktem więcej aniżeli ciechanowskim pachciarze i handlarze z różnymi produktami jeżdżą do Warszawy.
Mniejszego znaczenia jest gościniec idący z Radzymina ku północy do Serocka, a z drugiej strony do wsi Dąbrówka i Ślężan nad Bug.
(…) Wszystkie zresztą osady i wsie w powiecie Radzymińskim wązkiemi mniej lub więcej połączone są ze sobą drogami, które w ogólności w opuszczonym znajdują się stanie. A są poprawiane dopiero wtedy gdy niezwykłym ulegną zepsuciom.
Jądro ruchu handlowego w powiecie Radzymińskim stanowi bity gościniec z Radzymina do Warszawy, prowadzący, do którego wszystkie prawie ze środka i zboków, powiatu schodzą się drogi.
